Hodiaŭ ni bone scias, ke la nazia reĝimo en Germanio respondecis pri krimoj, kiuj estas senprecedencaj en la monda historio. Tuj post la militfino kaj la falo de la reĝimo ankaŭ germanoj bezonis longan tempon por ekscii kaj kompreni la plenan dimension de tiuj krimoj. Multaj detaloj pri la sorto de individuoj restas eĉ nun nekonataj. Continuer la lecture de Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Archives de catégorie : Pollando
Radikala esperantisto
La 4-an de junio 1901 en Lodzo, Łódź en la nuna Pollando, naskiĝis homo, kies nomon la esperantistoj antaŭ la Dua Mondmilito bone konis, sed kiu poste estis preskaŭ forgesita. Temas pri Izrael Lejzerowicz. Continuer la lecture de Radikala esperantisto
Esperantistoj en la Varsovia Geto
En la historio de pereigado de judoj ofte elstare menciiĝas la Geto, kiun kreis la germanaj nazioj ekde la somero de 1940 meze de la pola ĉefurbo Varsovio. La bazaj faktoj pri tio, kiel la nazioj unue per mizerigo kaj malsatmortigo, poste per sistema murdado ekstermis la plej multajn judojn en Pollando, iĝis intertempe konataj dank‘ al multaj libroj kaj sciencaj studoj, aperintaj en pluraj lingvoj. Continuer la lecture de Esperantistoj en la Varsovia Geto
Legi el cindroj
La pola literaturo tre frue dediĉis verkojn al la temo de Holokaŭsto. Jam en 1946 la beletra revuo Odrodzenie (renaskiĝo, renovigo) aperigis la poemon de Zuzanna Ginczanka (1917-1945) Non omnis moriar (ne komplete mi mortos). Continuer la lecture de Legi el cindroj
Kodnomo Edward Godwin
Virinisto, anarkiisto, esperantisto. Maria Paulina (Marja) Orsetti (1880–1957) estas plia eksterordinara sed forgesita figuro de la esperantistaro. Motoro de la pola kooperativista movado antaŭmilite ŝi daŭrigis dum la nazia okupacio sian agadon kadre de la reto Społem, porlaboristaj vendejoj posedataj kaj mastrumataj de laboristoj mem, kies respondeculo por virinaj aferoj ŝi iĝis en 1941. Continuer la lecture de Kodnomo Edward Godwin
Entuziasmo en Krakovo, morto en Auschwitz
Ke inter la judaj viktimoj de naziismo estis ankaŭ familianoj de Zamenhof kaj aliaj adeptoj de Esperanto, estas konate. Sed aliaj malpli famaj homoj estas preskaŭ forgesitaj: pri Julius Glück (1877-1942) ni memoru ĉi-loke. Continuer la lecture de Entuziasmo en Krakovo, morto en Auschwitz
Kolektanto, kiu spitis la naziojn
Paul Friedrich Wilhelm Tarnow naskiĝis en Barmen (nun parto de la urbo Wuppertal en Germanio) kaj tie pasigis sian junaĝon. La gepatroj baptis lin „Friedrich Wilhelm” laŭ la tiama kronprinco, kiu portis la esperon de tiamaj liberaluloj. Continuer la lecture de Kolektanto, kiu spitis la naziojn
Poloj deportitaj
Ada Sikorska-Fighiera (1929-1996) estas fama figuro de la esperanto-historio. Ŝi estis ĉefredaktorino de la gazeto «Heroldo de Esperanto» ekde 1962. Continuer la lecture de Poloj deportitaj
Medalionoj
La esplorprojekto Militrakonto baziĝas sur originalaj fontoj en Esperanto. Foje tamen ni inkludas ankaŭ tradukojn, ĉar ankaŭ ili rilatas al pluraj esplordemandoj. Continuer la lecture de Medalionoj
Tiberio
Naskiĝinte en Vilno sed loĝinte kiel infano en Varsovio, la polo Kohen-Cedek (1904-1991) elmigris al Palestino en la jaro 1925. Continuer la lecture de Tiberio
Infanoj malgraŭ Hitlero
La persona historio de Ursula Grattapaglia fascinas. Kun sia edzo Giuseppe ŝi estas konata pro sinofere mastrumi dum pli ol 40 jaroj la lernejan bienon “Bona Espero” en Brazilo. Continuer la lecture de Infanoj malgraŭ Hitlero
Rakontu samideano !
Rakontu samideano, Dansk Esperanto-Forlag, Åbyhøj, 1966.
La verko estas senpretenda kolekto de movadaj anekdotoj kompilitaj de Lorenz Friis (1904-1985). La plejmulto de la kontribuintoj, grandparte simplaj movadanoj sen verkistaj aspiroj, restas anonimaj aŭ malfacile identigeblaj. Nomoj de la aŭtoroj sekvas la indikojn de la enhavtabelo.