La Esperanto-movado prosperis en Aŭstrio, kiam en 1927 Hugo Steiner (1878–1969) fondis la Internacian Esperanto-Muzeon en Vieno. Tie por la jaro 1922 estas dokumentitaj 70 oficialaj Esperanto-kursoj, plej ofte organizitaj de asocioj el la laborista kaj katolika medioj. Continuer la lecture de Esperanto-muzeo protektata de aŭstraj Nazioj
Archives de catégorie : Germanio
Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Hodiaŭ ni bone scias, ke la nazia reĝimo en Germanio respondecis pri krimoj, kiuj estas senprecedencaj en la monda historio. Tuj post la militfino kaj la falo de la reĝimo ankaŭ germanoj bezonis longan tempon por ekscii kaj kompreni la plenan dimension de tiuj krimoj. Multaj detaloj pri la sorto de individuoj restas eĉ nun nekonataj. Continuer la lecture de Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Rezistaj voĉoj el Germanio
Jam en la tuj postmilita periodo la bezono konservi la memoron de rezist-movadoj esprimiĝis en Germanio kaj celis konstraŭstari la oftan kredon, ke ne ekzistis rezistado en nazia Germanio. Tiu misgvida koncepto estis disvastigata enlande kaj eksterlande. Continuer la lecture de Rezistaj voĉoj el Germanio
De arda kredanto al disidento
Inter rusoj kaj germanoj, kiuj iom konas la rilatojn inter tiuj du popoloj, Lev Kopelev (1912–1997) estas tre bone konata. Elstara rusa ĝermanisto, li flue parolis la germanan lingvon kaj atingis renomon kiel peranto inter la rusa kaj germana literaturo. Multan atenton trovis lia amikeco kun la verkisto Heinrich Böll (1917-1985), la literatura Nobel-premiito de 1972. Ankaŭ la polan lingvon li lernis kaj ekuzis jam en sia infanaĝo. Pli malfrue li lernis la anglan, la persan kaj iom la ĉinan. Continuer la lecture de De arda kredanto al disidento
Fotisto en la intermilita Eŭropo
Julián Loyola (Lardero, 1881 – Logroño, 1957) estis hispana ginekologiisto en Logroño (ĉefurbo de la regiono La Rioja) kaj medicina direktoro de la samurba toreejo. Continuer la lecture de Fotisto en la intermilita Eŭropo
Travivi la militon en Bretonio
Ĉu iu specifa mondvido disponigas homojn al esperantistiĝo? La bretona instruistino Gaby Tréanton (1920-2019) lernis esperanton tuj post la dua mondmilito en 1946-1947, leginte anoncon en la sindikata revuo L’école libératrice (Liberiga lernejo). Continuer la lecture de Travivi la militon en Bretonio
De Dachau ĝis Placo Fontano
“Samideano, kiel vi fartas?” Tiel salutas telefone Mario Candotto (naskiĝis en Porpetto, Udine, en Italio en 1926). De multaj jaroj li ne plu parolas Esperanton, sed ankoraŭ memoras kelkajn frazojn. Li eksciis pri ĝi en 1942. Continuer la lecture de De Dachau ĝis Placo Fontano
Bonvolo kaj bonvenigemo en Leningrado
Ekde kiam ŝi naskiĝis la 4-an de majo 1910, Varvara (Barbara) Cvetkova pasigis preskaŭ sian tutan vivon en Peterburgo (kiu dum preskaŭ sep jardekoj nomiĝis Leningrado). Tiun vivon skuis unue la Oktobra Revolucio (1917). Continuer la lecture de Bonvolo kaj bonvenigemo en Leningrado
Entuziasmo en Krakovo, morto en Auschwitz
Ke inter la judaj viktimoj de naziismo estis ankaŭ familianoj de Zamenhof kaj aliaj adeptoj de Esperanto, estas konate. Sed aliaj malpli famaj homoj estas preskaŭ forgesitaj: pri Julius Glück (1877-1942) ni memoru ĉi-loke. Continuer la lecture de Entuziasmo en Krakovo, morto en Auschwitz
Kontraŭnazia katolika agado
Ne ĉiuj ene de la katolika hierarkio kontraŭis la politikon de Hitler. Tamen, inter la religianoj, ja estis homoj, kiuj elstariĝis pro kuraĝa agado, kiel la aŭstro Max Josef Metzger (1887-1944) kaj la polo Maksymilian Kolbe (1894-1941).[1] Continuer la lecture de Kontraŭnazia katolika agado
Kolektanto, kiu spitis la naziojn
Paul Friedrich Wilhelm Tarnow naskiĝis en Barmen (nun parto de la urbo Wuppertal en Germanio) kaj tie pasigis sian junaĝon. La gepatroj baptis lin „Friedrich Wilhelm” laŭ la tiama kronprinco, kiu portis la esperon de tiamaj liberaluloj. Continuer la lecture de Kolektanto, kiu spitis la naziojn
En Kristo unuiĝintaj
En oktobro 1921, Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista (IKUE) komunikas sian plej novan atingon: episkopo en Nederlando konfirmis sian « emfazan deziron, ke ĉiu propagando por Internacio Katolika (IKA) kaj Katolika Mondo restu ĉesigita kaj ke ĉiu inter-rilato kun d-ro Metzger en Graz estu rompita ». Continuer la lecture de En Kristo unuiĝintaj
Matrikulo 33616
Georges Salan (1901-1981) estis kuracisto en suda Francio kiu laboris en malliberejoj. En 1923 li lernis Esperanton. Politika aktivisto, en 1925 li aliĝis samtempe al SAT kaj al la franca Komunista Partio.
Rezisti en Nazia Germanio
Ludwig Schödl (1909-1997) estis ilfaristo, kiu laŭ kutimo de metiistoj migradis du jarojn de 1928 ĝis 1930 tra Aŭstrio, Svislando, Ĉeĥoslovakio, Francio, Hispanio kaj Portugalio, kunpreninte Esperanto-lernolibron por lerni survoje. Continuer la lecture de Rezisti en Nazia Germanio
Internacio de Proleta Esperantistaro
Kiel sciate, unu el la oftaj trajtoj de la laborista movado estas ĝia emo al skismado. Kaj tio okazas ankaŭ en Esperantujo. Bona ekzemplo tiurilate estas la Internacio de Proleta Esperantistaro (IPE), kies historio rakontiĝas en Survoje al IPE (Sofia, 1992). Continuer la lecture de Internacio de Proleta Esperantistaro