La Esperanto-movado prosperis en Aŭstrio, kiam en 1927 Hugo Steiner (1878–1969) fondis la Internacian Esperanto-Muzeon en Vieno. Tie por la jaro 1922 estas dokumentitaj 70 oficialaj Esperanto-kursoj, plej ofte organizitaj de asocioj el la laborista kaj katolika medioj. Continuer la lecture de Esperanto-muzeo protektata de aŭstraj Nazioj
Archives de catégorie : Geografio
Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Hodiaŭ ni bone scias, ke la nazia reĝimo en Germanio respondecis pri krimoj, kiuj estas senprecedencaj en la monda historio. Tuj post la militfino kaj la falo de la reĝimo ankaŭ germanoj bezonis longan tempon por ekscii kaj kompreni la plenan dimension de tiuj krimoj. Multaj detaloj pri la sorto de individuoj restas eĉ nun nekonataj. Continuer la lecture de Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Rezistaj voĉoj el Germanio
Jam en la tuj postmilita periodo la bezono konservi la memoron de rezist-movadoj esprimiĝis en Germanio kaj celis konstraŭstari la oftan kredon, ke ne ekzistis rezistado en nazia Germanio. Tiu misgvida koncepto estis disvastigata enlande kaj eksterlande. Continuer la lecture de Rezistaj voĉoj el Germanio
De arda kredanto al disidento
Inter rusoj kaj germanoj, kiuj iom konas la rilatojn inter tiuj du popoloj, Lev Kopelev (1912–1997) estas tre bone konata. Elstara rusa ĝermanisto, li flue parolis la germanan lingvon kaj atingis renomon kiel peranto inter la rusa kaj germana literaturo. Multan atenton trovis lia amikeco kun la verkisto Heinrich Böll (1917-1985), la literatura Nobel-premiito de 1972. Ankaŭ la polan lingvon li lernis kaj ekuzis jam en sia infanaĝo. Pli malfrue li lernis la anglan, la persan kaj iom la ĉinan. Continuer la lecture de De arda kredanto al disidento
La malmilito de svisa esperantisto
Esplori la « vivan memoron » de esperantistoj, de homoj kiuj ne rakontis skribe pri ĉiuj siaj memoroj aŭ perceptoj de la militeventoj kaj ties sekvoj estas unu el la celoj de Militrakonto. Kio estis la situacio vide el Svislando, neŭtrala teritorio, interpuŝita ĉiuflanke de totalismaj kaj okupitaj landoj? Continuer la lecture de La malmilito de svisa esperantisto
La taksiisto kaj la naŭ krucoj
Konata laŭ la pseŭdonimo Diego Abad de Santillán, Sinesio Baudilio García (1897-1983) estis elstara hispanlingva anarkiisto. Naskiĝinte en Hispanio, li multe aktivis en Argentino, en la kadro de Federación Obrera Regional Argentina (FORA) [Argentina Regiona Laborista Federacio], kaj kiel eldonisto de influa liberecana gazeto La Protesta.[1] Continuer la lecture de La taksiisto kaj la naŭ krucoj
Fotisto en la intermilita Eŭropo
Julián Loyola (Lardero, 1881 – Logroño, 1957) estis hispana ginekologiisto en Logroño (ĉefurbo de la regiono La Rioja) kaj medicina direktoro de la samurba toreejo. Continuer la lecture de Fotisto en la intermilita Eŭropo
Poeto de la respubliko
Ĉu estas tro multe peti, ke oni forprenu min el forgeso?
Álvaro de Orriols[1]
Antaŭ Fernando de Diego, Konstantin Gusev kaj Miguel Fernández, alia esperantisto tradukis Federico García Lorca en la internacian lingvon. Temas pri Álvaro de Orriols [katalune Àlvar d’Orriols] (Barcelono, 1894 – Bajono, 1976). Continuer la lecture de Poeto de la respubliko
Radikala zamenhofa militisto
Oni povus diri ke Julio Mangada (1877-1946) elektis la tagon de sia morto. La 14a de aprilo 1946 estis la 15a datreveno de la komenco de la Dua Hispana Respubliko, kaj do tiu tago estas tradicie la festo de la hispania respublikanismo. Continuer la lecture de Radikala zamenhofa militisto
Travivi la militon en Bretonio
Ĉu iu specifa mondvido disponigas homojn al esperantistiĝo? La bretona instruistino Gaby Tréanton (1920-2019) lernis esperanton tuj post la dua mondmilito en 1946-1947, leginte anoncon en la sindikata revuo L’école libératrice (Liberiga lernejo). Continuer la lecture de Travivi la militon en Bretonio
Ĉu mentoro de Orwell?
Eugène Adam (Lanti) kaj la disreviĝo de maldekstruloj
La literaturo pri George Orwell (1903-1950), la aŭtoro de la rakonto La besto-farmo kaj de la romano Mil naŭcent okdek kvar, estas abunda. Unue dank’ al la biografio de Bernard Crick (1970) ni scias ankaŭ, ke li rilatis kun maldekstraj esperantistoj. Continuer la lecture de Ĉu mentoro de Orwell?
Radikala esperantisto
La 4-an de junio 1901 en Lodzo, Łódź en la nuna Pollando, naskiĝis homo, kies nomon la esperantistoj antaŭ la Dua Mondmilito bone konis, sed kiu poste estis preskaŭ forgesita. Temas pri Izrael Lejzerowicz. Continuer la lecture de Radikala esperantisto
Esperantistoj en la Varsovia Geto
En la historio de pereigado de judoj ofte elstare menciiĝas la Geto, kiun kreis la germanaj nazioj ekde la somero de 1940 meze de la pola ĉefurbo Varsovio. La bazaj faktoj pri tio, kiel la nazioj unue per mizerigo kaj malsatmortigo, poste per sistema murdado ekstermis la plej multajn judojn en Pollando, iĝis intertempe konataj dank‘ al multaj libroj kaj sciencaj studoj, aperintaj en pluraj lingvoj. Continuer la lecture de Esperantistoj en la Varsovia Geto
Litova savinto de judoj
Antanas Poška (1903–1992) estas konata litova antropologo kaj esperantisto. Lerninte Esperanton en 1913, li partoprenis la Universalan Kongreson en Nürnberg (1923) kaj la SAT-Kongreson en Leningrado (1926). Ĝis 1929 li nomis sin Paškevičius. Continuer la lecture de Litova savinto de judoj
Legi el cindroj
La pola literaturo tre frue dediĉis verkojn al la temo de Holokaŭsto. Jam en 1946 la beletra revuo Odrodzenie (renaskiĝo, renovigo) aperigis la poemon de Zuzanna Ginczanka (1917-1945) Non omnis moriar (ne komplete mi mortos). Continuer la lecture de Legi el cindroj