Ekde 1887 la internacia helplingvo Esperanto rapide populariĝis ĉie en Eŭropo kaj sekve larĝe adoptiĝis tra Azio. Dum la tuta pasinta jarcento transnaciaj retoj uzis Esperanton por diversaj celoj, forĝante signifajn ligojn inter diversaj grupoj el malsamaj politikaj kaj sociaj fonoj. Tiu ĉi konferenco enprofundiĝas en la riĉan historion de influo de Esperanto en Azio, emfazante ĝian lingvan, kulturan, socian kaj teknologian konsekvencojn. Ekzamenante diversajn historiajn spertojn kaj soci-politikajn praktikojn, la konferenco celas plivastigi la studon de Esperanto kaj plilarĝigi nian komprenon de ĝiaj interfakaj aspektoj. Tio kontribuos al la longdaŭra diskuto pri la efiko de Esperanto en Azio kaj pri la historiaj interŝanĝoj inter esperantistoj el Eŭropo, Amerikoj, Sovetunio kaj Azio. Ĉi tiu konferenco kunigas internacian grupon de akademiuloj por esplori novajn teoriajn kaj historiajn vojojn.
Tous les articles par Militrakonto
Esperanto-muzeo protektata de aŭstraj Nazioj
La Esperanto-movado prosperis en Aŭstrio, kiam en 1927 Hugo Steiner (1878–1969) fondis la Internacian Esperanto-Muzeon en Vieno. Tie por la jaro 1922 estas dokumentitaj 70 oficialaj Esperanto-kursoj, plej ofte organizitaj de asocioj el la laborista kaj katolika medioj. Continuer la lecture de Esperanto-muzeo protektata de aŭstraj Nazioj
Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Hodiaŭ ni bone scias, ke la nazia reĝimo en Germanio respondecis pri krimoj, kiuj estas senprecedencaj en la monda historio. Tuj post la militfino kaj la falo de la reĝimo ankaŭ germanoj bezonis longan tempon por ekscii kaj kompreni la plenan dimension de tiuj krimoj. Multaj detaloj pri la sorto de individuoj restas eĉ nun nekonataj. Continuer la lecture de Porpola kaj kontraŭnazia Germano
Al Japanio el la tuta mondo!
En 2022, Hori Yasuo eldonis libron, kiu prezentas la internacian korespondadon de japana esperantisto Shimazaki Toshikazu en la 1930aj jaroj.
Shimazaki estis mobilizita al la ĉina fronto kaj forpasis en 1946.
En oktobro 2023, Hori eldonis 993 paĝan dokumentan Kompaktdiskan-libron, kiu entenas fotojn de ĉiuj 293 leteroj kaj poŝtkartoj el 40 homoj el Ameriko, Azio, Europo kaj Sovetunio. La originalan korespondaĵon akompanas transkribita esperantlingva tekso kun japanlingva traduko kaj ambaŭlingvaj klarigoj pri rilataj aferoj aperintaj en la poŝtkartoj kaj leteroj.
La KD-libron eblas mendi ĉe s-ro Hori.
Pri la vivo de Shimazaki kaj la enhavo de lia korespondado vidu la tekston de Hori.
Militrakonto ricevas la premion Grabowski 2023
La 26-an de novembro estis anoncita la premio Grabowski de UEA, kiu iras al la eldona teamo de Militrakonto, nome Javier Alcalde (Hispanio), Pascal Dubourg Glatigny (Francio), Catherine Gousseff (Francio) kaj Ulrich Lins (Germanio). La kvar laŭreatoj ricevas la premion pro siaj elstaraj kontribuoj al la scienca studo de la historio kaj kulturo de la Esperanto-movado kun aparta enfokusigo de la tutmondaj konfliktoj en la 20-a jarcento, temo al kiu ĉiuj el ili kontribuis unuope kaj kune. Aparta kristaliĝo de tiu kolektiva agado estas ĝuste Militrakonto, kiu estas ambicia esplorprojekto pri la transnacia imagaro de la dua mondmilito (en plej larĝa senco), vidata tra la optiko de Esperant-lingvaj fontoj. En tiu kadro estis iniciatita la retejo mondmilito.hypotheses.org/ kiun gvidas la laŭreatoj. La teamo de Militrakonto dankas al UEA!
Memore al Szymon Datner
La retejo plansprachen.ch aperigas artikolon pri Szymon Datner (1902-1989), aktiva pola esperantisto, estrarano de Esperanto-Societo ´Zamenhof´ ZES en Bjalistoko (1932), fuĝinta el la bjalistoka geto en 1943. Dummilite li kronikis la Holokaŭston kaj postmilite aperigis dudekon da volumoj pri la temo. Datner estis oficisto de Juda Historia Instituto en Varsovio ĝis la antisemita ondo de 1968. Datner multe kontribuis al la studo de la masakro de Jedwabne (1941), temo de la libro de Jan T. Gross (2000), kiu provokis akrajn intelektajn kaj politikajn polemikojn.
https://plansprachen.ch/Datner_Bjalistoko.pdf
Foto : Jan Murawiejski
Nova romano pri Lidja Zamenhof
La eŭska verkisto Aitor Arana ĵus aperigis novan romanon pri la vivo de Lidja. La Okulvitroj de Lidia (Lublin Ars Libri 2023), baziĝas parte sur la verkoj de Lidja Zamenhof. Post la biografioj de Isaj Dratwer (1980), Wendy Heller (1985), tiu romano proponas novan bildon de unu el la plej popularaj figuroj de la esperanto-movado.
Eliri la militon
Okaze de la 100-a Germana Esperanto-kongreso, inter la 26-a kaj 29-a de majo en Braunschweig, Pascal Dubourg Glatigny prelegos pri “Eliri la militon: esperantistaj voĉoj en post-milita Germanio / Heraus aus dem Krieg: Stimmen von Esperamto-Sprechern im Nachkriegs-Deutschland”.
En la tuj postmilita periodo estas preskaŭ neeble publike paroli pri estinta rezistado al naziismo en Germanio. Ankaŭ eksterlande la temo estas apenaŭ aŭdebla. Des pli interesa kaj eskternorma estas la iniciato de du esperantistoj kiuj klopodis diskonigi sian historion kaj sperton al la mondo. La socialisto Hermann Wagner (1904–?) kaj la komunisto Hermann Theobald (1892–1972), du laboristoj persekutitaj de Nazi-reĝimo, sentis en la jaroj 1947–1948 la neceson esprimiĝi antaŭ la monda esperantistaro. Ili kolektis informojn pri la kontrolo de germana socio, pri la internaj reprezalioj, pri la kontaktoj kun eksterlando, pri ies iniciatoj rezisti la nazi-diktaturon. En postmilita mondo ili volis kontraŭstari la facilan ideon, ke en la agresinta lando ĉiuj aprobis la barbaran imperiismon.
Esperanto Paradigmo III : Transnaciaj komunumoj kaj novaj sociumadoj
Parizo, Campus Condorcet – 5-7/07/2023
Ekde la fino de la 19-a jarcento, internaciaj kontaktoj kaj rilatoj rapide disvolviĝis. Dum postuloj de naci-ŝtatoj plifortiĝis, novaj formoj kaj praktikoj de internacia kaj transnacia kunordigo aperis tutmonde. Ili koncernis interregistarajn sed ankaŭ neregistarajn organizaĵojn kiuj reguligis la interŝanĝojn. Manpleno de imperiismaj lingvoj regis inter la elitoj, kiuj favoris la disvolviĝon de internacia kaj transnaciaj kontaktoj. La Unua Internacio (1864) aŭ la Internacia Komerca Ĉambro (1919) spegulas tian asocian tutmondecon, en kiu kuniĝis naciaj agantoj. Sed tiuj strukturoj celantaj modernigi kaj normigi la mondon ĉiam dependis de nacioj kiel baza unuo.
Samtempe, ĉirkaŭ la jaro 1900 aperas multnombraj movadoj, el burĝaj aŭ laboristaj medioj, kiuj alimaniere aliris organizadon kaj kunordigadon de personaj rilatoj inter popoloj de malsamaj lingvoj kaj naciecoj. Ili ne havis tujan politikan transforman celon sed proponis senperan interŝanĝon por civitanoj dividante la saman vidon pri la mondo. Tiuj movadoj ne baziĝis sur la nacio kiel baza strukturo kaj evoluigis novajn praktikojn kaj spacojn de kolektiva kaj transnacia agado. Ĉar ne malofte tiuj movadoj venis el la “marĝenoj” de la socio, ili restis plejparte preteratentitaj de historia kaj sociscienca esplorado.
Sen teritoriaj ligoj, esperantistoj rapide kreis siajn proprajn formojn de interkontakto. Ili sociumadis en flekseblaj kaj malcentralizitaj retoj kaj imagis novajn vojaĝmanierojn. Esperantistaj vojaĝantoj serĉis spertojn for de normigitaj cirkvitoj, ŝanĝante la perspektivon de la amatora etnografo. Tiu ĉi inklino trovis sian kolektivan esprimon ankaŭ en renkontiĝoj kaj kongresoj, kies sinsekvaj gastigaj urboj ligas la lokojn de simbola spaco. En ĉi tiu spirito, kontraŭe al la financaj interesoj de la turisma industrio, la esperantistoj establis sian pioniran sistemon de “couch surfing” jam en 1974, per la t. n. Pasporta Servo.
La pariza ateliero “Esperanto-Paradigmo III” ambicias ekzameni la spertojn de neformalaj retoj, praktikoj de moviĝo kaj transnacia interŝanĝo. Ĝi pristudos la praktikojn de la Esperanto-movado kaj ĝiajn formojn de sociumado kaj interagado sed ankaŭ invitas prelegontojn pri aliaj organizaĵoj, societoj kaj retoj.
La laborrenkontiĝo direktiĝas al master studentoj, doktoraj studentoj kaj postdoktoroj kaj estas financita de la Franca-Germana Universitato (DFH/UFA). Ĝin organizas la Centre Alexandre Koyré (EHESS), la Centre Marc Bloch (Berlino), la Universitato de Bonn kaj la Universitatoi de St. Andrews. La laborlingvoj (sen traduko) estas: germana, franca, angla kaj Esperanto. Diversaj kontribuoj estas akceptitaj en la formo de mallongaj raportoj pri redaktataj master aŭ doktoraj tezoj, kontribuoj al esplorprojektoj aŭ pli longaj prezentoj. Bonvolu sendi viajn dokumentojn (maks. 200 vortoj resumon, maksimume 2 paĝan CV-on) al Pascal Dubourg Glatigny antaŭ la 14-an de aprilo 2023.
Demandojn direktu al pascal.dubourg@cnrs.fr
Foto :Eugenio Hansen, OFS, CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons
Studtago pri Esperanto en Barcelono
La venontan ĵaudon 2-an de Marto okazos en Barcelono studtago pri “Esperanto, plurlingvismo kaj sociaj movadoj en la longa 20-a jarcento”. Partoprenos Roberto Garvía, Guilherme Fians, Javier Alcalde, Nicolau Dols, Maria Rosa Garrido kaj Monica Heller. Matene prelegos Roberto Garvía kaj Guilherme Fians. Poste okazos tablorondo kun la ses fakuloj. La publiko ankaŭ kontribuos per demandoj kaj komentoj. Posttagmeze Javier Alcalde gvidos historian viziton al la kvartalo Gràcia pri ĝiaj ligoj al Esperanto.
La studtago okazos en Instituto pri Katalunaj Studoj, kies sekcio pri filologio [t.e. Akademio de la Kataluna Lingvo] estras Nicolau Dols. Tiu evento ligiĝas al la honorigo al Monica Heller kiel Doktorino Honoris Causa ĉe la Universitat Autònoma de Barcelona (okazonta la venontan mardon 28-an de Februaro). La ĉeesto estas libera, kaj ankaŭ eblos spekti la matenan programon rete.
Por pliaj informoj eblas kontakti Maria Rosa Garrido: mariarosa.garrido@uab.cat
Nia 70-a komento
En 2015, 70 jarojn post la fino de la Dua Mondmilito, japanaj kaj koreaj esperantistoj kolektis sian memoron kaj post-memoron pri la eventoj kaj celis kunligi la nacie disigitajn historiojn per la lingvo internacia. Tiel estiĝis “Nia 70-a Komento”, dokumento pri la historio, farita laŭ ilia propra sento, aparte de la vidpunktoj de la historiistoj aŭ la politikistoj, rigardante la historion per ilia propra sperto kaj tra la rakontoj de la najbarlandoj. Per Esperanto ili kune kaj kunlaborante provis kundividi la historiojn kaj krei estontecon.
La retejo estas ankoraŭ hodiaŭ leginda kaj alirebla : https://nia70akomento.blogspot.com/
Esperanto-Paradigmo, Universitato de Bonn, 6-8/09/2022
La dua renkontiĝo de Esperanto Paradigmo okazos en Bonn kun la subtemo “Pacismo en praktiko”. Surbaze de la modelo de la Esperanto-movado, la laborrenkontiĝo celas ajnan novigan kaj aŭtonomian formon de nedeviga asociiĝo inter individuoj kaj grupoj, kiuj formiĝis trans limoj kaj engaĝiĝas por pacismo. Elektante ekzemplojn el malsamaj areoj, la kunveno temigas la spertojn de malcentralizita aktivorganizado sur tutmonda nivelo kaj pridemandas kiel priskribi kaj karakterizi ilin. La celo de la kunveno estas krei spacon por intelekta diskuto pri tiuj specifaj formoj de tutmonda civitana aktivado. La 7-an de septembro je la 18:00 Ulrich Lins faros publikan prelegon pri la temo “Das gefährliche Esperanto. Hitler, Stalin und der Internationalismus”.
Esperanto Paradigmo II : Pacismo en praktiko
La dua renkontiĝo de Esperanto-Paradigmo okazos ĉe la Universitato Bonn de la 6-a ĝis la 8-a de septembro 2022. Bonvenaj estas proponoj de master-studentoj, doktoriĝantoj kaj post-doktoroj. La laborlingvoj estos franca, germana kaj angla. La venontjara renkontiĝo okazos en 2023 ĉe la Campus Condorcet en Parizo.
Informpetojn kaj kandidatiĝojn oni sendu ĝis la 30-a de junio al Marcel Koschek.
Serĉante Universalan Lingvon: Esperanto kaj Politiko en Orienta Azio
La 25an de marto 2022, panelo “Serĉante Universalan Lingvon: Esperanto kaj Politiko en Orienta Azio” okazis dum la jarkonferenco de la Asocio por Aziaj Studoj en Honolulu, Havajo.
La panelo prezentis kontribuojn de Joshua Fogel (Jorka Universitato, Kanado) pri “La Frua Historio de Esperanto en Ĉinio kaj Japanio”, de Yauheniya Hudziyeva (Waseda University, Japanio) pri “Lingva Imperiismo kaj Kolonia Rezisto: Proletaj Esperantistoj en la Periferioj de la Japana Imperio”, de Kazumi Kamimura (Josai University, Japanio) pri “La Proleta Esperanto-Movado en la Epoko de Subpremo kaj Konvertiĝo” kaj Edwin Michielsen (Universitato de Toronto, Kanado) pri “Esperanto kontraŭ Faŝismo: An U-Saeng kaj la Esperanto-Komunumo dum la Ĉin-Japana Milito”. Diskutkomentojn gvidis Nadine Willems (Universitato de East Anglia).
La prezentoj diskutis la kulturan kaj politikan historion de la Esperanto-movado, ekde ĝia komenco en Orientazio ĝis la fino de la Dua Mondmilito en 1945 kaj ekzamenis la transnaciajn trajektoriojn de intra-orientazia interŝanĝo kaj solidareco inter esperantistoj, same kiel diversajn ambiciojn, esperojn kaj strategiojn, per kiuj la movado respondis kaj adaptiĝis al la politike perfortaj momentoj de la regiona historio.
Rezistaj voĉoj el Germanio
Jam en la tuj postmilita periodo la bezono konservi la memoron de rezist-movadoj esprimiĝis en Germanio kaj celis konstraŭstari la oftan kredon, ke ne ekzistis rezistado en nazia Germanio. Tiu misgvida koncepto estis disvastigata enlande kaj eksterlande. Continuer la lecture de Rezistaj voĉoj el Germanio