Tous les articles par Militrakonto

Esperanto Paradigmo III : Transnaciaj komunumoj kaj novaj sociumadoj

Parizo, Campus Condorcet – 5-7/07/2023
 
Ekde la fino de la 19-a jarcento, internaciaj kontaktoj kaj rilatoj rapide disvolviĝis. Dum postuloj de naci-ŝtatoj  plifortiĝis, novaj formoj kaj praktikoj de internacia kaj transnacia kunordigo aperis tutmonde. Ili koncernis interregistarajn sed ankaŭ neregistarajn organizaĵojn kiuj reguligis la interŝanĝojn. Manpleno de imperiismaj lingvoj regis inter la elitoj, kiuj favoris la disvolviĝon de internacia kaj transnaciaj kontaktoj. La Unua Internacio (1864) aŭ la Internacia Komerca Ĉambro (1919) spegulas tian asocian tutmondecon, en kiu kuniĝis naciaj agantoj. Sed tiuj strukturoj celantaj modernigi kaj normigi la mondon ĉiam dependis de nacioj kiel baza unuo.
Samtempe, ĉirkaŭ la jaro 1900 aperas multnombraj movadoj, el burĝaj aŭ laboristaj medioj, kiuj alimaniere aliris organizadon kaj kunordigadon de personaj rilatoj inter popoloj de malsamaj lingvoj kaj naciecoj. Ili ne havis tujan politikan transforman celon sed proponis senperan interŝanĝon por civitanoj dividante la saman vidon pri la mondo. Tiuj movadoj ne baziĝis sur la nacio kiel baza strukturo kaj evoluigis novajn praktikojn kaj spacojn de kolektiva kaj transnacia agado. Ĉar ne malofte tiuj movadoj venis el la “marĝenoj” de la socio, ili restis plejparte preteratentitaj de historia kaj sociscienca esplorado.

Sen teritoriaj ligoj, esperantistoj rapide kreis siajn proprajn formojn de interkontakto. Ili sociumadis en flekseblaj kaj malcentralizitaj retoj kaj imagis novajn vojaĝmanierojn. Esperantistaj vojaĝantoj serĉis spertojn for de normigitaj cirkvitoj, ŝanĝante la perspektivon de la amatora etnografo. Tiu ĉi inklino trovis sian kolektivan esprimon ankaŭ en renkontiĝoj kaj kongresoj, kies sinsekvaj gastigaj urboj ligas la lokojn de simbola spaco. En ĉi tiu spirito, kontraŭe al la financaj interesoj de la turisma industrio, la esperantistoj establis sian pioniran sistemon de “couch surfing” jam en 1974, per la t. n. Pasporta Servo.

La pariza ateliero “Esperanto-Paradigmo III” ambicias ekzameni la spertojn de neformalaj retoj, praktikoj de moviĝo kaj transnacia interŝanĝo. Ĝi pristudos la praktikojn de la Esperanto-movado kaj ĝiajn formojn de sociumado kaj interagado sed ankaŭ invitas prelegontojn pri aliaj organizaĵoj, societoj kaj retoj.
La laborrenkontiĝo direktiĝas al master studentoj, doktoraj studentoj kaj postdoktoroj kaj estas financita de la Franca-Germana Universitato (DFH/UFA). Ĝin organizas la Centre Alexandre Koyré (EHESS), la Centre Marc Bloch (Berlino), la Universitato de Bonn kaj la Universitatoi de St. Andrews. La laborlingvoj (sen traduko) estas: germana, franca, angla kaj Esperanto. Diversaj kontribuoj estas akceptitaj en la formo de mallongaj raportoj pri redaktataj master aŭ doktoraj tezoj, kontribuoj al esplorprojektoj aŭ pli longaj prezentoj. Bonvolu sendi viajn dokumentojn (maks. 200 vortoj resumon, maksimume 2 paĝan CV-on) al Pascal Dubourg Glatigny antaŭ la 14-an de aprilo 2023.
Demandojn direktu al pascal.dubourg@cnrs.fr
Foto :Eugenio Hansen, OFS, CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons

Studtago pri Esperanto en Barcelono

La venontan ĵaudon 2-an de Marto okazos en Barcelono studtago pri “Esperanto, plurlingvismo kaj sociaj movadoj en la longa 20-a jarcento”. Partoprenos Roberto Garvía, Guilherme Fians, Javier Alcalde, Nicolau Dols, Maria Rosa Garrido kaj Monica Heller. Matene prelegos Roberto Garvía kaj Guilherme Fians. Poste okazos tablorondo kun la ses fakuloj. La publiko ankaŭ kontribuos per demandoj kaj komentoj. Posttagmeze Javier Alcalde gvidos historian viziton al la kvartalo Gràcia pri ĝiaj ligoj al Esperanto.

La studtago okazos en Instituto pri Katalunaj Studoj, kies sekcio pri filologio [t.e. Akademio de la Kataluna Lingvo] estras Nicolau Dols. Tiu evento ligiĝas al la honorigo al Monica Heller kiel Doktorino Honoris Causa ĉe la Universitat Autònoma de Barcelona (okazonta la venontan mardon 28-an de Februaro). La ĉeesto estas libera, kaj ankaŭ eblos spekti la matenan programon rete.

Por pliaj informoj eblas kontakti Maria Rosa Garrido: mariarosa.garrido@uab.cat

Esperanto-Paradigmo, Universitato de Bonn, 6-8/09/2022

La dua renkontiĝo de Esperanto Paradigmo okazos en Bonn kun la subtemo “Pacismo en praktiko”. Surbaze de la modelo de la Esperanto-movado, la laborrenkontiĝo celas ajnan novigan kaj aŭtonomian formon de nedeviga asociiĝo inter individuoj kaj grupoj, kiuj formiĝis trans limoj kaj engaĝiĝas por pacismo. Elektante ekzemplojn el malsamaj areoj, la kunveno temigas la spertojn de malcentralizita aktivorganizado sur tutmonda nivelo kaj pridemandas kiel priskribi kaj karakterizi ilin. La celo de la kunveno estas krei spacon por intelekta diskuto pri tiuj specifaj formoj de tutmonda civitana aktivado. La 7-an de septembro je la 18:00 Ulrich Lins faros publikan prelegon pri la temo “Das gefährliche Esperanto. Hitler, Stalin und der Internationalismus”.

La programon oni povas konsulti ĉi tie.

Esperanto Paradigmo II : Pacismo en praktiko

La dua renkontiĝo de Esperanto-Paradigmo okazos ĉe la Universitato Bonn de la 6-a ĝis la 8-a de septembro 2022. Bonvenaj estas proponoj de master-studentoj, doktoriĝantoj kaj post-doktoroj. La laborlingvoj estos franca, germana kaj angla.  La venontjara renkontiĝo okazos en 2023 ĉe la Campus Condorcet en Parizo.

Informpetojn kaj kandidatiĝojn oni sendu ĝis la 30-a de junio al Marcel Koschek.

Germanlingva kaj franclingva alvoko.

Serĉante Universalan Lingvon: Esperanto kaj Politiko en Orienta Azio

La 25an de marto 2022, panelo “Serĉante Universalan Lingvon: Esperanto kaj Politiko en Orienta Azio” okazis dum la jarkonferenco de la Asocio por Aziaj Studoj en Honolulu, Havajo.
La panelo prezentis kontribuojn de Joshua Fogel (Jorka Universitato, Kanado) pri “La Frua Historio de Esperanto en Ĉinio kaj Japanio”, de Yauheniya Hudziyeva (Waseda University, Japanio) pri “Lingva Imperiismo kaj Kolonia Rezisto: Proletaj Esperantistoj en la Periferioj de la Japana Imperio”, de Kazumi Kamimura (Josai University, Japanio) pri “La Proleta Esperanto-Movado en la Epoko de Subpremo kaj Konvertiĝo” kaj Edwin Michielsen (Universitato de Toronto, Kanado) pri “Esperanto kontraŭ Faŝismo: An U-Saeng kaj la Esperanto-Komunumo dum la Ĉin-Japana Milito”. Diskutkomentojn gvidis  Nadine Willems (Universitato de East Anglia).
La prezentoj diskutis la kulturan kaj politikan historion de la Esperanto-movado, ekde ĝia komenco en Orientazio ĝis la fino de la Dua Mondmilito en 1945 kaj ekzamenis la transnaciajn trajektoriojn de intra-orientazia interŝanĝo kaj solidareco inter esperantistoj, same kiel diversajn ambiciojn, esperojn kaj strategiojn, per kiuj la movado respondis kaj adaptiĝis al la politike perfortaj momentoj de la regiona historio.

Nova historio pri la Esperanto-movado en Hispanio

En la organiza dezerto, kiu estis la postmilita Hispanio, surprizas la apero en 1947 de sendependa organizo. La Hispana Esperanto-Federacio gastigis en respondecaj postenoj esperantistojn, kiuj aliĝis al unu aŭ alia flanko dum la Hispana Milito, igante la Federacion lokon de renkontiĝo kaj repaciĝo. Por klarigi tiun spiriton de toleremo kaj reciproka respekto, Roberto Garvía analizas la Esperanto-movadon en la jardekoj antaŭ la milito. La libro emfazas ĝian diversecon, for de la stereotipoj kiel unutema, unudimensia kaj kvazaŭsekta movado. En ĝi enestas masonistoj kaj katolikoj, militistoj kaj kontraŭ-militistoj, bolŝevikoj kaj kontraŭbolŝevikoj, anarkiistoj kaj tradiciistoj, naciistoj kaj kontraŭnaciistoj, sciencistoj kaj kamparanoj, feministoj kaj konservativaj virinoj, komercistoj kaj sindikatistoj, instruistoj, inter aliaj grupoj. Ĉiu kun siaj aspiroj kaj siaj diversaj interpretoj pri tio, kion signifas Esperanto kaj ĝia “interna ideo”. Tiu ĉi diverseco estis fonto de internaj konfliktoj, sed, samtempe, de komuna lernado pri toleremo kaj respekto.

Nova artikolo pri Esperanto kaj kosmopolitismo

Kadre de sia esplorstipendio financita de la Gerda Henkel Stiftung ĉe la Freie Universität Berlin, Malte König aperigis artikolon pri Esperanto kaj kosmopolitismo en la intermilita periodo.

Pere de Esperanto la studo ekzamenas la praktikan efikon de kosmopolitaj ideoj dum la intermilita periodo. La celo estas kompreni kosmopolitismon ne kiel utopion, sed kiel praktikon. Ke Esperanto tute ne estis nereala pipa sonĝo, oni povas vidi el tio, ke la Ligo de Nacioj longe diskutis pri ĝia rekomendado kiel lerneja temo al siaj membroŝtatoj. La artikolo argumentas, ke komence de la 20-a jarcento Esperanto reprezentis veran eblon por starigi lingvan bazon por faciligi la kunkreskadon de la homaro.

“Esperanto in der Zwischenkriegszeit. Ein kosmopolitisches Projekt auf dem Prüfstand”, in: Historische Zeitschrift 314.1 (2022), S. 68-104.
https://doi.org/10.1515/hzhz-2022-0003

La heredaĵo de universala frateco

En junio 2022 okazos Kongreso de historiistoj en Barcelono. Unu el la sesioj pritraktos la historion de la Esperanto-movado. Proponoj de kontribuoj bonvenas. Eblas proponi ilin ankaŭ el aliaj fakoj el sociaj sciencoj, kiel antropologio, sociologio, politika scienco ktp. Laborlingvoj estas la kataluna, la hispana kaj la angla. La periodo por ricevi proponojn finiĝos la 10-a januaro 2022. Trovu pli da informoj ĉi tie (vidu la sesion 14). Por komentoj aŭ demandoj, skribu al jalcaldevi@uoc.edu

SAT Centjara (1921-2021)

Okaze de la centjariĝo de SAT studtago organiziĝos en Parizo, ĉe EHESS, Campus Condorcet. La 17-an de decembro estos prezentitaj diversaj prelegoj pri la lingva demando ĉe la internacioj, pri aspektoj de la vivo de Lanti, pri la laborista movado antaŭ 1921 kaj pri la SAT-kongreso en 1926 en Leningrado. Krome estos prezentita la projekto pri cifereca muzeo de la vojaĝo de Lucien Péraire al Azio (1928-1931). Konkludos la tagon atestoj de nunaj SAT-aktivuloj kaj ĝenerala diskuto pri politika agado kaj esperantismo. Lingvoj de la evento estas franca, angla kaj esperanto.

Por partopreni ĉu surloke ĉu rete, konsultu la specifan retejon kaj sendu la aliĝilon.

Kanto pri la murdita juda popolo

Denove en 2021 la eldonejo Ars Libri el Lublino liveras esperantigon de grava verko de pola juda verkisto rilate al la milittempo. La Kanto pri la murdita juda popolo estis verkita de Icĥok Kacenelson (1886-1944) tuj antaŭ li estis deportita al Aŭŝvico kaj tie murdita. La poeto, kies verkaro estas en la hebrea kaj en la jida, pretervivinta la insurekcion de la varsovia getto fuĝis al Francio kie li estis internigita en Vittel kiel nefranca judo. Li faris diversajn kopiojn de la teksto kaj kaŝis ĝin en botelojn enterigitajn apud arbro. Tiun version oni retrovis militfine.

I. Kacenelson, Kanto pri la murdita juda popolo,  dulingva eldono, trad. M. Bronŝtejn, red. T. Chmielik, Ars Libri, Lublin, 2021.

Milita antaŭsento : verkoj de Józef Czechowicz esperantigitaj

La pola poeto Józef Czechowicz (1903-1939) estas malbone konata eksterlande. Nur kelkaj poemoj aperis en la angla aŭ la germana. Tial la esperanta eldono de Mi pafos min kaj mortos kiel mil estas des pli signifa. Preter lia kapablo evoluigi ritmikon de pollingva poezio, lia verkaro atestas pri la ĝenerala etoso rifuzanta agnoski la baldaŭan katastrofon, pri la amorfa, netravidebla aspekto de pola naturo en momento de sendependecaj iluzioj nutritaj de la “saniga” (sanacja) politiko. Iuj liaj figuroj observeme distanciĝas de la socio  inspiriĝante de lia samseksemula sperto.  Czechowicz forpasis kiam la Luftwaffe bombardis Lublinon.
Józef Czechowicz, Mi pafos min kaj mortos kiel mil, trad. Kris Long, red Tomasz Chmielik, Ars Libri, Lublin, 2021.

Spertoj el la 20a jarcento: la esperanto-paradigmo

La unua seminario de la serio okazos en Berlino inter la 6-a kaj la 8-a de septembro 2021. La ĝenerala temo estos “lingvaj praktikoj en transnacia kunteksto”. La seminarion konkludos simpozio pri la nuna stato de esperanto arkivoj, merkredon la 8-an (15:30-18:00) kun partopreno de Javier Alcalde, Duncan Charters, Thomas Creusot, Pascal Dubourg Glatigny, Denis Eckert, Mark Fettes, Susanne Henschel, Marcel Koschek, Ana Manero, Laura Pettinaroli, Orlando Raola, Roland Rotsaert,  Bernhard Struck, Humphrey Tonkin, Bernhard Tuider kaj Marc Vanden Bempt.

La programon oni povas konsulti ĉi tie. La seminario estos kaj ĉeeste en Centre Marc Bloch kaj rete. Por partopreni, ĉu surloke, ĉu distance, sendu al ni mesaĝon.

Kun la financa subteno de la franc-germana universitato.