Infanoj elurbigitaj

Inter la 1-a kaj la 3-a de septembro 1939, pli ol 800 000 lernejanoj de britaj grandurboj estis senditaj al kamparaj lokoj. La plano preparita de la registaro dum la somero estis efektivigita ekzakte en la samaj momentoj kiam Germanio ekinvadis Pollandon. Sen akompano de la gepatroj la infanoj estis relokigitaj plej parte en provizoraj barakoj, plibonigitaj kampadejoj kaj ĉe gastfamilioj. La psikologiaj aspektoj de la travivaĵoj ne estas ofte rakontitaj kaj la tutan eventon oni pli facilanime memorigas kiel grandan postsomeran infanferiadon kun patriotisma saporo. En la brita literaturo jam ekde 1940 multaj rakontoj kaj romanoj verkitaj de plenkreskuloj por la infanaj legantoj pentras la homamasan eventon. Visitors from London de Kitty Barn estis la plej frua. Sed la esperanta literaturo entenas unikan verkon, romanon originale verkitan jam dummilite de Donald Munns, infano kiu mem elportis la « grandan evakuadon ».

«Ŝajnas ke estos milito» diras unu instruistino dum tiu memorinda vendredo kiam la infanoj estis grupigitaj frumatene en la lerneja korto. Kio okazis samtage en Westerplatte ne alvenis al iliaj oreloj. Mumms tamen rifuzas paroli pri militdeklaro al la «Germana nacio – [kaj li rebatas al la instruistino] ne! al naziaj krimuloj!». Kun siaj samsortanoj tamen li havas maloftan okazon pridiskuti la nacian demandon; ja plej multaj el ili zorgas pri la diferenco inter kamparanoj kaj urbanoj.

En la komenco, vendredon, la infanojn oni submetis al higienaj inspektadoj: senvestiĝi, revestiĝi, eksponi sian korpon en industria kadenco. Survoje la korpaj postuloj estas la plej gravaj: la infanoj skrupule sekvas siajn manĝbezonojn. Ili defendas pecon de ĉokolado, forvoras rubusberojn en arbareto dum piedirado. La sinsekvan tagon, sabate, estis dediĉita al malkovro de la vilaĝo kaj de la kamparaj bestoj. Sed dimanĉe, do post du noktoj, ili «komprenis ke ili ne estas en Londono». Ne plu. La kutimajn semajnfinajn distraĵojn anstataŭis severa programo, kiu entenis diservon kaj dimanĉan lernadon. En kunteksto devigata de la milito «la elurbigitoj sentis sin liberaj denove peni esti feliĉaj». Ili malkovris la kutimojn kaj pensmanierojn de la «ĉitieuloj», sed ne miksiĝis. La urbaj infanoj havis strangajn dezirojn; ekzemple, naĝi en la rivero, kio por multaj bigotaj kamparanoj estis absolute maldeca.

Ne nur aŭdiĝas voĉo de infano, sed ankaŭ kiel infano oni/la leganto imagas la reagon de plenkreskulo: multloke la juna verkisto Munns identiĝas kun la instruistino akompananta ilin en tiu elmigrado. Parto de la romano estas verkita en stilo de leteroj senditaj al Londono kaj subskribitaj de instruistino, kiu nenion alian povas konfesi ol sia malkomforton.

En la nekutima situacio rapide instaliĝas knabeca rutino. Longaj paĝoj de la romano estas dediĉitaj al multfacetaj batalludoj inter organizitaj taĉmentoj de infanoj. Ili estas detale priskribitaj kaj rolas kiel rememoro de la milita kialo de ilia kamparana ekzilo. La senriskaj batalludoj rememorigas ĉiujn pri la granda historio kiu bruas preter-mare.

Eĉ se milito estis for de tiu ermitejo kaj neniu preciza novaĵo atingas la elurbigitojn – aŭ la orelojn de la infanoj – leterojn de familianoj ili ja ricevas. Unu knabino ricevis mesaĝon de la patro kiu finiĝas jene: «tenu vin kuraĝe. Kiel diras la afiŝo, via kuraĝo, via gajeco, via firmeco helpos gajni la militon. Tamen ĝi nenion diris pri la paco. Memoru ke vi devas gajni tion!»

Pri Donald Munns (1930?-1945) oni scias malmulton. Li lernis esperanton tre juna, en novembro 1944 ankoraŭ prelegis pri esperanto en sia lernejo en Paignton (Devon), kaj en marto 1945 jam forpasis.

Munns membris en Woodcraft folk, paraskolta movado fondita en 1925, kiu distingiĝis de la tradiciaj skoltoj pro kontraŭkapitalismo kaj rifuzo de armeeca organizo. Enradikiĝinta en la laborklasoj de grandaj industriaj britaj urboj, Woodcraft folk intencis atingi « socian justemon, pacemon kaj kunlaboremon », kaj organizis aktivadojn kaj ferikampojn por geknaboj ofte en natura kunteksto. La revuo de la movado «The Torch» regule entenis mallongajn lecionojn de Esperanto kaj aliajn informojn pri la movado. En 1943, The Torch aperigis tradukon esperanten de « la Internacio » kun sugesto «prepariĝi por kanti kun la pretermaraj kamaradoj post la milito» (The Torch, 3, 1943, 6 [marto] p. 29).

La finon de la milito Munns neniam spertis kaj ĝuis.

Pascal Dubourg Glatigny

Londonanidoj

Elŝutu la tekston (ekz. Bibliothèque de La Chaux-de-Fonds, ESP.P.827). Tekstrekonebla OKR versio prilaborita de Ivan Garcia, respondeculo de Bitarkivo.

Fonto

D. Munns, Londonanidoj, Esperanto Publishing company, Rickmansworth, 1946.

---

---