Tomás Germinal Gracia Ibars (Barcelono 1919 – Montpellier 1991), plumnome Víctor García estas unu el la plej gravaj anarkiistaj verkistoj de la dudeka jarcento en Hispanio.

Li eklaboris kiam li aĝis 12 jarojn. En 1933 li aliĝis al anarkiista sindakato CNT kaj al Federación Ibérica de Juventudes Libertarias (FIJL – Liberecana Junularo). Tie Gracia elstaris pro ideologia engaĝiĝo, kiun li tenos la tutan vivon.

La tagon post la puĉo de la 18-an Julio 1936 li decidis iri al la fronto. Li estis deksesjaraĝa kaj pro tio li devis falsi la patran subskribon. Tamen oni rekonis lin kaj li devis reveni en Barcelonon. Tiam li unuiĝis kun aliaj junuloj, kiuj ĵus fondis la grupon Quijotes del Ideal (Donkiĥotoj de la Ideo) kaj eldonis El Quijote (Donkiĥoto), sociologian revuon pri scienco kaj arto. Tie ekverkis Gracia.

Temas pri publikaĵo kiu interalie kritikis la kunlaboradon de la anarkiistoj kun la kataluna kaj hispana registaroj. Baldaŭ la revuo ĉesis aperi. La junaj amikoj decidis partopreni terkulturan kolektivigon en vilaĝo Cervià de les Garrigues, apud Ilerdo. Tie ili estis dum ses fruktodonaj monatoj, kiam ili instigis la kreadon de kulturaj centroj, teatraj grupoj kaj surmuraj ĵurnaloj en najbaraj vilaĝoj. Kaj ili plu kunlegadis, montrante veran pasion por (mem)lernado.

La milito daŭris kaj la faŝistoj progresis. En tiu kunteksto, Gracia estis inter tiuj liberecanaj junuloj kiuj respondis la alvokon de la hispana prezidanto Juan Negrín kaj decidis reiri al la fronto. Tiam li estis vundita kaj devis reveni Barcelonon, kie li retrovis siajn kamaradojn. Ili verkis favore al la socia revolucio en pluraj publikaĵoj kiel Tierra y Libertad (Tero kaj Libereco) aŭ Ruta (Vojo).

Kiam la faŝistoj alvenis Barcelonon, Gracia kaj lia grupo prenis la vojon de ekzilo kaj denove unuiĝis en la franca koncentrejo de Argelès-sur-Mer. La vivkondiĉoj estis mizeraj: areo de sablo ĉirkaŭita de ŝvelaj fadenoj kaj gardata de senegalaj soldatoj, kie la grupo de naŭ amikoj dividis la malabundan manĝaĵon kaj la solan litkovrilon. Unu el ili, José Gonsálvez, mortis pro intesta infekto. Li estis 19-jaraĝa. Gracia ankaŭ konis Le Barcarès kaj Bram, kiuj fariĝis veraj lernocentroj, kie ekzemple kontraŭfaŝismaj rifuĝintoj legis grupe la malmultajn librojn kiujn ili havis je sia dispono. De tie li foriris por labori ĉe tekstila fabriko kaj en minejo.

Samtempe li partoprenis la francan Rezistadon, travojaĝante la landon kiel delegito de CNT kaj partoprenante la sabotadojn en minejo. En tiu kadro, en marto 1944 li ricevis la viziton de la milico de Pétain, kiu arestis lin kaj kondukis lin al prizono de Liono. Post unu semajno de malsato kaj kunamasiĝo en malgranda prizonĉelo oni sendis lin al Le Vernet d’Ariege. Fine de majo 1944 la germanoj komencis la evakuon de tiu ĉi kampo: viroj estis senditaj al Dachau kaj virinoj al Ravensbrück. Dum la vojo, Gracia kaj aliaj kamaradoj sukcesis fuĝi helpe de kuleroj kaj forkoj, pere de kiuj ili malfermis truon en la plafonoj de la brutar-vagono kie ili vojaĝis. Proksime de la germana land-limo kaj profitante momenton de la nokto kiam la trajno malrapidiĝis pro la kutimaj sabotadoj de la rezistantoj, ili forglitis per la truo, helpante unu la alian. Unue la piedoj kaj poste puŝante per la brakoj ili restis senmovaj inter la reloj ĝis la trajno pasis komplete. Aliaj kamaradoj de la Rezistado helpis lin atingi Parizon, dum la aliancanoj elŝipiĝis en Normadio kaj antaŭeniris ĝis la franca ĉefurbo.

La Liberigo vidis lin pli matura. Li nun pretis adaptiĝi al la cirkonstancoj kaj helpi laŭnecese al la liberecana movado. Tiel li mastrumis la ĉefan publikaĵojn de la Liberecana Junularo en la ekzilo (FIJL): Solidaridad Obrera (Proleta Solidareco) en Parizo kaj Ruta en Tuluzo. Li ankaŭ estis ano de la nacia komitato de FIJL. En ĝia dua kongreso (Tuluzo, marto 1946) oni decidis krei provizora grupon cele al la (re)fondo de Anarkiisma Junulara Internacio (IJA). Gracia estis elektita ĝia generala sekretario. Ĝia esprimorgano estis Senŝtatano, komplete redaktita en Esperanto. Ĉefredaktoro estis alia barcelonano preskaŭsamaĝa: Eduardo Vivancos. Pere de tiu publikaĵo ili kontaktis liberecanajn esperantistojn en aliaj partoj de Eŭropo kaj en aliaj kontinentoj, ekzemple Ĉinio kaj Japanio. Tamen, post dekdu numeroj kiel organo de la provizora komitato de IJA, en majo 1948 Senŝtatano iĝis la informa bulteno de la liberecanaj esperantistoj de la mondo.

Ne eblis krei internacion de junaj anarkiistoj, sed tiu publikaĵo kiu interrilatigis esperantistajn liberecanojn el malsamaj landoj daŭre validis. Laŭ Vivancos, Gracia lernis la internacian lingvon inter 1936 kaj 1939, dum periodo kiam oni vaste disvastigis Esperanton en Hispanio, kaj la lingvo estis uzata de multaj politikaj partioj kaj sindikatoj. Aliaj homoj memoras lin plu lernante la lingvon en prizono kaj en koncentrejoj. Aktivulino Sara Berenguer resumis tiel la utilecon, kiun tiu lingvo-kono donis al li: “Nia amiko kaj kamarado Víctor García vojaĝadis tra la mondo helpe de, parte, Esperanto, kiu permesis al li multajn eblecojn koni kutimojn kaj ideojn de ĉiuj popoloj kiujn li vizitadis, kiel rimarkeblas en liaj libroj” (Berenguer 1988).

Tamen, ŝajnas ke la artikolojn por Senŝtatano Gracia sendis en la hispana, kaj poste Vivancos  esperantigis ilin. Verŝajne Gracia, fervora defendanto de la esperantista idealo, neniam regis komplete la lingvon, kvankam li jam uzis ĝin en siaj vojaĝoj kaj en aliaj okazoj. Krome, li partoprenis kelkajn eventon de la proleta Esperanta movado, kiel la SAT-kongreson en Toronto 1973, kiun ĉeforganizis ĝuste Vivancos, kune kun la kanadano Yehuda Miklaf.

Sen laŭleĝaj dokumentoj, en 1946 Gracia transiris la Alpojn por ĉeesti anarkiistan kongreson en Faenza. Tie li restis ĝis la fino de la jaro. Je sia reveno li konsciis ke liaj plej intimaj kamaradoj estis en Hispanio por subtere lukti kontraŭ la hispana diktaturo. Li decidis fari la samon. Baldaŭ li estis arestita kaj pasigis ok monatojn en la prizono Modelo de Barcelono, kie li daŭre studis kun granda disciplino (interalie Esperanton) kaj kunredaktis la organon de la tiea Liberecana Junularo. Poste li denove aliĝis al la subtera luktado. En tiu kunteksto li travivis morton de amikoj, amasan arestadon de kamaradoj kaj li mem suferis embuskon pro kio li devis kaŝi sin ĝis li sukcesis fine atingi Francion.

La 1-an de decembro 1948 li eliris Eŭropon cele al Venezuelo kiel oficiala rifuĝinto agnoskita de International Refugee Organization. Post tri semajnoj li alvenis Amerikon por komenci novan etapon de la vivo. Li tiam volis ekkoni la mondon, lernadi kaj verkadi. Bona laboristo kaj pli bona ŝparanto, li baldaŭ komencis longan vojaĝon kiu daŭris plurajn jarojn. Kaj li daŭre verkadis kaj tradukadis, inkluzive de leteroj kaj artikoloj. Poste li laboris ĉe Air France, kio helpis al lia pasio pri vojaĝado. Li ankaŭ vivis mallonge denove en Francio kaj en Norda Afriko, poste denove en Venezuelo kaj la lastajn jarojn en Montady, suda Francio. Pri siaj vojaĝoj li publikigis tridekon da libroj, kiuj elstaras pro nivelo de profundeco ne kutima inter memlernantoj. Recenzantoj kaj verkantoj de antaŭparoloj komparas lin kun Élisée Reclus.

Inter liaj kontaktoj kaj anekdotoj menciindas la peranto Taiji Yamaga, antaŭa kunlaboranto de Senŝtatano. Germinal ekkonis lin persone en Japanio kaj peris la publikigon de la hispana versio de la ĉefverko de Laŭzi en la hispana. Vivancos tradukis ĝin en 1963 helpe de ponta versio en Esperanto farita de Yamaga. Instigite de Gracia, Vivancos redaktis en 1974 la libreton Esperanto. Unu lingvo por ĉiuj en la eldonejo Ruta prizorgata de Gracia en Caracas. Lige kun la barcelona SAT-kongreso de 2019, la eldonejo Calumnia en Majorko publikigis denove tiun ĉi verkon, ĉi-foje dulingva Esperante-hispane kaj kun nova biografia eseo pri Vivancos.

Javier Alcalde

Vidu ankaŭ: Senŝtatano

Fonto

Entrevista a Maya Gracia, Hijos y nietos del exilio republicano, 2009: http://www.exiliorepublicano.org/maya_gracia.html

Referencoj

Alcalde, Javier, « Eduardo Vivancos kaj la liberecana Esperanto », Unu lingvo por ĉiuj: Esperanto, Majorca, Calúmnia , 2019, p. 77-91.

Arcos, Federico, « Germinal Gracia. The Marco Polo of Anarchism », Fifth Estate, 1992, #338, Winter, 1992, Vol. 26, No. 3,  10.

Berenguer, Sara, « El doctor Zamenhof y el esperanto », 1988, Polémica, n° 32.

Díaz, Carlos, Victor García, El Marco Polo del Anarquismo, Madre Tierra, Móstoles, 1993.

Evans, Danny, « Uprooted cosmopolitans? The post-war exile of Spanish anarchists in Venezuela, 1945-1965 », Journal of Iberian and Latin American Studies, 2019, Vol. 25, No. 2, p. 321-342.

Gracia, Germinal, « Militantisme, resistance et clandestinité en France et en Espagne », Les anarchistes dans la Résistance  – Témoignages, 1939-1945, red. René Bianco, CIRA-Marseille, 1985, vol. 2, p. 143-144.

Vivancos, Eduardo, « Forpasis Germinal Gracia », Kajeroj el la Sudo, 1991, 11, p. 9-10.

Bildo

P.  Picasso, L’Aubade, 1942, Paris, MNAM, CC0.

---

---