Ekde la unuaj militaj tagoj invadoj de la germana armeo orienten kaj okcidenten krizigas la literaturan eldonadon. Malgraŭ tio, aŭ eble ĝuste pro tio, naskiĝas nova periodaĵo en Norda Eŭropo, Malgranda Revuo, kvaronjara, fondita kaj redaktata de Stellan Engholm. Modesta formate kaj tipografie, sen ilustraĵoj, ĝi startas planita kiel kultura revuo kvaronjara, en la dua duono de 1943. Komence nur skandinava, preskaŭ nur proza, ĝi gastigas ankaŭ sociajn erojn, artikolojn pri la milito, kelkaj el kiuj montras kiom eĉ milito ne estas ĉie multe sentata. Skribas finno Hannes Koivu en 1944 : «la homoj kutimiĝas ne atenti vivdanĝeron, se ĝi ne estas tute videbla» (MR, 1944, 2, p. 5).
Svedio restas ekster la milito, dum iuj regionoj de Nordio ja suferas okupacion ; tial la eldono ne devas fronti tujajn problemojn, krom tiu, konstanta, de la malfacilo akiri kontribuojn (kaj pagojn) el eksterlando. Venas artikoloj el nacioj ekstermilitaj aŭ kie la vivo stabiliĝis eĉ sub okupacio: ĝenerale kulturaj estas la paĝoj de Juan Régulo Pérez el foraj Kanarioj, ne maloftas la kontribuoj el Nederlando, aperas tekstoj de Kohen-Cedek, kiu, duonjarcenton post Zamenhof kaj ĵuse post la Holokaŭsto, frontas la demandon pri juda setliĝo post la militfino. Politikaj debatoj ligitaj al la ĵus finiĝinta milito ne mankas, rompantaj la rigidan koncepton de neŭtraleco, kiun la tiama esperantistaro, kaj precipe UEA, nove rezultinta el la kunfandiĝo kun – aŭ preskaŭ submetiĝo al – IEL, esprimadis en siaj eldonaĵoj.
Da poetoj ne multe aperas en la unua vivduono de Malgranda Revuo. Inter ili Leen(dert) Cornelis Deij (1919-2011) el Nederlando, antaŭe kampara laboristo, poste tra multaj metioj atinginta la rangon de teknikinstruisto ĝis personara kaj formada direktoro, prezentiĝas kiel la plej elstara, kaj li iĝos konstanta kunlaboranto ekde 1946. Verkinto de la himno de SAT en 1940, li pluas per sociaj temoj: lia poemo Al juda foririnto levas tute rekte la demandon pri kolektiva respondeco de la germana popolo pri la naziaj kruelaĵoj (MR, 1947, 1, p. 1).
Engholm esprimas fortan pozicion kontraŭ la tezo de kolektiva respondeco (MR, 1947, 2, p. 31-32): opozicii al abomeninda registaro koste de sia vivo estas simili Kriston, kaj tian heroecon oni ne povas postuli de ordinara homo. Tiu temo estigas en Malgranda Revuo debaton kiu treniĝas tra pluraj numeroj, dum aliaj samtempaj esperantistaj periodaĵoj silentas, eventuale kondamnas ĝenerale naziajn kruelaĵojn, sed ne tuŝas la germanan popolon. Vigla debatado pluas pri judaismo, kristanismo kaj religio ĝenerale. Aliajn komentojn vekas iuj ideologie direktitaj asertoj pri literaturo aperintaj en la rusa Literaturnaja gazeta. La revuo, kvankam etdimensia, proponas sufiĉe vastan temogamon.
En 1948 la revuo komencas barakti en financaj malfacilaĵoj: la kuraĝa entrepreno ne trovas sufiĉan financan subtenon de la ekstera publiko kaj la spezokonto estas ĉiam deficita (abonantoj stabiliĝos ĉ. 400). Redaktoro Engholm plendas: «ne nur novaj abonantoj estas necesaj, sed ankaŭ pli da taŭgaj artikoloj» (MR, 1949, 4, p. 25-26). Engholm sola verkadis preskaŭ duonon de ĉiu numero, kaj en 1950 li kuraĝas igi la revuon dumonata, produktante do 192 paĝojn en la jaro anstataŭ la antaŭajn 128.
En 1949 ni trovas kelkajn fruajn poeziaĵojn de William Auld, kiu eksplodos al granda famo tri jarojn poste tra Kvaropo (1952). Auld sin malkaŝas teoriisto per longa, didaktika eseo «Kelkaj konstatoj pri tradukado de poezio», teksto de prelego farita en la Glasgova Esperanto-societo la 22an de oktobro 1950 (MR, 1951, 1, p. 8-19). Temas pri tradukado el la angla, sed liaj principoj validas por ĉiu lingvo. Li insistas, ke tradukanto devas kapabli ankaŭ kiel originala poeto (Kalocsay pensis inverse), helpata de la fakto ke esperanto estas “supermezure riĉa je rimoj”. Kuniĝas en ĉi tiu eseo lia sinprezento kiel originala poeto kaj lia elano kiel instruisto, kio li estis profesie.
En la sama periodaĵo ni renkontas ankaŭ alian skoton, kies inspiro estas personoj «damnitaj jam en sia naska horo» («Ombroj en mateno», MR, 1952, 1, p. 11). Temas pri John Francis, kiu, same kiel Auld, kulminos poezie kelkajn monatojn poste en Kvaropo. Ankaŭ Marjorie Boulton, debutinte en Esperanto en Skotlando, aperigas en Malgranda Revuo kontraŭmilitan poemon La heroa lukto progresas; ŝia prezento de la morto de junaj soldatoj heroldas vervan kaj sentoplenan voĉon, kiu plenigos la tutan postan duonjarcenton (MR, 1952, 2, p. 47-48). Tiu poemo ne plu estos represita en postaj kolektoj de la aŭtorino.
Malgranda Revuo ĉesas aperi per la kvara numero de 1952, pro manko kaj de stabila financa situacio kaj de stabila altnivela kunlaborantaro. Ĉu la tasko de Malgranda Revuo elĉerpiĝis? La adiaŭa frontartikolo de Engholm amare konstatas, «ke ankoraŭ ne estas eble daŭre eldoni seriozan kulturan revuon en esperanto»; kaj li pluas per sindemando: «ĉu serioza kultura revuo entute estas bezonata en esperanto?». Lia «mi ĉesigas» simetrias al la komencaj vortoj en la unua numero: «mi provas eldoni revuon». La malatuto de tiu revuo estis ĝuste la fakto, ke nur unu sentima, sentema sed senteama persono elportis la tuton, kelkfoje inkluzive la ekspedadon.
Carlo Minnaja
La tuta kolekto de Malgranda revuo estas elŝutebla el la retejo
[nedaŭra ligilo, aktiva 04/2016]
Minnaja, Silfer 2015:231-235.
OpenEdition vous propose de citer ce billet de la manière suivante :
Militrakonto (2 avril 2016). Malgranda Revuo. Militrakonto. Consulté le 16 septembre 2024 à l’adresse https://doi.org/10.58079/rm90
Une réflexion sur « Malgranda Revuo »