La taglibro de Petr Ginz (1928-1944) memorigas tiun de Anne Frank, sed la priskribitaj eventoj okazas ĉi-foje en Prago. La aŭtoro estas eta talentulo, kiu suferis similan finon al tiu de la juna nederlandanino. La libro eldoniĝis en 2004, pli ol sesdek jaronj post kiam ĝi estis verkita. En 2006 ĝi publikiĝis en la hispana, germana, nederlanda, kataluna, italiana, angla, hungara, japana kaj sveda; en 2007 en la angla, en 2008 en la hebrea, en 2010 en la franca ktp.

En Esperanto aperis frue, en 2005. El la ĉeĥa tradukis Vlastimil Novobilský kaj Věra Novobilsk, ambaŭ gefiloj de esperantistoj: la patro de Věra estis konata poeto, dum tiu de Vlastimil pereis en Mauthausen. Krom la taglibro, la libro enhavas plurajn tekstojn de Chava Pressburger (naskiĝinta Eva Ginzová), kune kun aro da desegnaĵoj kaj bildoj de Petr, kaj ankaŭ aliajn mallongajn tekstojn, interalie iun de la tradukisto Vlastimil pri la multaj rilatoj de la familio Ginz al Esperanto. Fakte, kaj Petr kaj lia fratino Eva estis esperantistoj, same kiel iliaj gepatroj – Ota Ginz kaj Marie Ginzová konatiĝis en la Universala Kongreso de Prago en 1921 – kaj ankaŭ aliaj familianoj. Progresema homo, Ota Ginz instruis Esperanton kiel militkaptito en Rusio al hungaraj samsortanoj, kaj restos fidela al la internacia lingvo dum sia tuta vivo. Eĉ post la dua mondmilito li uzis ĝin kiel pontlingvon inter la ĉeĥoslovaka kulturo kaj foraj lingvoj, kiel la ĉina, la japana aŭ la hebrea.

La unuan komenton en sia taglibro Petr verkis la 19-an de novembro 1941. Ankoraŭ dektrijarulo, li komencas dokumenti la persekutadon de la judoj en Prago, vera geto sen muroj. Tagon post tago la leganto sekvas la evoluon de la eventoj, klarigata detale sed sen emocio. La lasta skribaĵo estas de la 8-an de aŭgusto 1942, unu monaton antaŭ lia deporto al Terezin. Tie li restadis du malfacilajn sed ankaŭ kreemajn jarojn, verkante interalie vortaron ĉeĥa-Esperanto kaj la klandestinan gazeton Vedem. Fine li estis sendita al Auschwitz.

En liaj skribaĵoj aperas najbaroj, amikoj, familianoj… Tio estas, lia ĉiutaga vivo, sed ne nur. Kiel substrekas Leo Pavlát, direktoro de la juda muzeo en Prago, “legado de la taglibraj notoj de Petr Ginz prezentas ankaŭ pli ĝeneralan enrigardon en la sorton de la judoj dum la dua mondmilito, unikan pliproksimigon de la atmosfero de la okupita Prago el vidpunkto de ĝia juda loĝantaro” (p. 8). Alivorte, tiu ĉi taglibro havas grandan historian valoron.

Influita de Jules Verne, la frumatura Petr ankaŭ aŭtoris plurajn novelojn kaj romanojn, poemis kaj multon desegnis – nur en Yad Vashem troviĝas pli ol 120 desegnaĵoj liaj. Plej konata estas Luna pejzaĵo. Tiu ilustraĵo de la Tero vidata el la Luno fariĝis internacia simbolo de la Holokaŭsto kiam la israela astronaŭto Ilan Ramon decidis kunpreni ĝin por la vojaĝo de la kosmoŝipo Columbia, kiu eksplodis la 1-an de februaro 2003. Tiun tagon Petr Ginz fariĝintus 75-jarulo.

La tradukistoj deziras, ke tiu ĉi libro “disportu avertan mesaĝon precipe al la junaj generacioj en diversaj landoj de la mondo, kiuj ne rekte spertis la krudan bestiecon de la naziismo kaj povus facilanime opinii, ke temas pri io longe pasinta, ne plu ripetebla” (p. 6).

Javier Alcalde

Fontoj

Chava Pressburger, Taglibro de mia frato, Prago, Kava-Pech, 2005. Trad. Vlastimil Novobilský kaj Věra Novobilsk.

Vlastimil Novobilský, “Ota Ginz. Esperantisto en Ĉeĥoslovakio”, En La arto labori kune. Festlibro por Humphrey Tonkin, Red. Detlev Blanke kaj Ulrich Lins, Roterdamo, UEA, 2010, pp. 491-497.

Bildo

Petr Ginz, La tegmentoj de Prago, 1939. Arta Muzeo de Yad Vashem.

---

---