Rakontu samideano, Dansk Esperanto-Forlag, Åbyhøj, 1966.

La verko estas senpretenda kolekto de movadaj anekdotoj kompilitaj de Lorenz Friis (1904-1985). La plejmulto de la kontribuintoj, grandparte simplaj movadanoj sen verkistaj aspiroj, restas anonimaj aŭ malfacile identigeblaj. Nomoj de la aŭtoroj sekvas la indikojn de la enhavtabelo.

P. Hendricks, «Rememoro», p. 14-17.

Sperto de postmilita UEA delegito en Nederlando kiu rememoras la rolon de la asocio dum la unua mondmilito. La delegito el Gdańsk peris demandon de pola patrino kies filo servis en la R.A.F kaj malaperis dum flugo super Frislando. Retrovinte la lokon kie la aviadilo perdiĝis, Hendricks sendis al la pola virino omaĝan rubandon kun ŝildo «Fallen for Frijdom en Rjucht» (Falintaj por libereco kaj justeco).

Hebky, «Ĉeĥo en Oslo», p. 20-21.

Malagrablaĵoj travivitaj de ĉeĥa laboristo en Oslo en la jaro 1941. Fotinte ŝipon en la haveno li estas arestita de Gestapo sed ne tro dure pridemandita. La fotilo, konfiskita, estis pruntedono de loka samideano. Tamen la nazioj post du monatoj redonis la fotoaparaton kaj ĉio fariĝis en ordo. Anekdoto kun milda fono de okupacio.

Beniĉek [Beníček], «Esperanto savis homan vivon», p. 35-36.

Post la mortigo de Reinhard Heydrich, protektoro de Bohemio kaj Moravio, kiu okazis la 4an de junio 1942, la nazioj decidinte diversajn reprezaliojn dekretis la «rajtnuligan staton» kaj intensigis la serĉon de lokaj partizanoj. Hejmo de iu esperantisto kiu kaŝis armilojn estis detale traserĉata de la germana armeo. Evidentiĝis ke la leŭtenanto kiu gvidis la traserĉon rimarkis iujn librojn en esperanto. Forsendinte siajn subulojn, li komencis paroli esperante al la domestro kaj deklaris lin bonŝanca ke li trafis esperantistan  oficiron : «hodiaŭ esperanto venkis Hitleron». Kaj li tuj malaperis.

St. Hortynski, «Paĝoj el mia memorkajero», p. 43-49.

Historio de perletera amikeco inter pola kaj sveda samideanoj. La rakonto komenciĝas ĉirkaŭ 1931, dato de japana invado de Manĉurio kaj daŭras ĝis la postmilita periodo kiam la aŭtoro vojaĝas Stokholmen. La aŭtoro vivas tiam en Czortków (postmilite integrita en Sovetan Ukrainon), kaj rakontas malhelpojn disvastigi esperanton. La lingvo estis vidata de multaj homoj kiel iu «eltrovo de judoj kiu ne havas grandan utilon por la interhomaj rilatoj». Sed la movadano, engaĝita en la skolta esperanto movado, esprimas ankaŭ amarecon aŭdante ke «homoj nomis esperantistojn komunistoj». Ĉiutagaĵoj de ordinaraj homoj en milita tempo kaj translokiĝo al Bielsko-Biała.

Pascal Dubourg Glatigny

---

---